'Lợi ích nhóm' nằm trong Luật Đất đai
Hoàng
Hải Vân – 26/01/2018
Mới
đây Bộ Tài nguyên và môi trường lại có ý định sửa
đổi Luật Đất đai, do những bất cập của nó chỉ sau
4 năm thi hành
Luật
Đất đai là một trong những đạo luật có ảnh hưởng
sâu rộng nhất đến đời sống của người dân, nhất
là nông dân và là một đạo luật mà bóng dáng của các
nhóm lợi ích hiện hình rõ nhất.
Hơn
80% đơn khiếu kiện của người dân gửi lên các cơ quan
Trung ương là khiếu kiện liên quan đến đất đai. Dù
Luật Đất đai đã được sửa đổi nhiều lần theo
hướng tiệm cận với cơ chế thị trường, nhưng tình
trạng khiếu kiện không những không giảm mà còn có xu
hướng gia tăng.
Mới
đây Bộ Tài nguyên và Môi trường lại có ý định sửa
đổi Luật Đất đai, do những bất cập của nó chỉ sau
4 năm thi hành. Tuy nhiên, sự bất cập dưới cái nhìn của
nông dân rất khác với sự bất cập dưới cái nhìn của
những người soạn thảo. Phạm vi bài này chỉ nói về
vấn đề Nhà nước thu hồi đất. Vì phần lớn các
khiếu kiện về đất đai đều liên quan đến các chính
sách đền bù giải tỏa khi thu hồi đất, cho nên có thể
nói đây là một trong những vấn đề mấu chốt cần
được mổ xẻ.
Việc
thu hồi đất vì mục đích quốc phòng và an ninh theo điều
61 Luật Đất đai không khiến ai thắc mắc. Việc thu hồi
đất do vi phạm pháp luật về đất đai (điều 64), do
chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện
trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người
(điều 65) cũng không có vấn đề gì lớn. Nhưng thu hồi
đất để “phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc
gia, công cộng” quy định tại điều 62 thì có vấn đề
nghiêm trọng. Việc thu hồi đất quy định tại điều
này áp dụng cho các dự án quan trọng do Quốc Hội quyết
định chủ trương đầu tư, các dự án do Thủ tướng
Chính phủ quyết định đầu tư và các dự án do Hội
đồng nhân dân cấp tỉnh chấp thuận. Đây là điều
khoản mơ hồ nhất và dễ bị lợi dụng nhất của Luật
Đất đai. Vì những lý do sau:
Thứ
nhất, khái niệm “phát triển kinh tế xã hội vì lợi
ích quốc gia, công cộng” không có nội hàm được xác
định, có nghĩa là các trường hợp Nhà nước thu hồi
đất là quá rộng. Đối với các dự án quan trọng do
Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư hay các dự
án do Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư còn có
những giới hạn có thể hiểu được, nhưng đối với
các dự án do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh chấp thuận
thì được mở rộng… "vô biên", trong đó có cả
các dự án khu đô thị mới, dự án khu dân cư nông thôn,
dự án chế biến nông, lâm, thủy, hải sản…, không
phân biệt đó là dự án của tư nhân hay nhà nước.
Thứ
hai, với phạm vi thu hồi đất được mở rộng vô hạn
độ như vậy, trong cơ chế dân chủ nhất nguyên về
chính trị ở nước ta, bất cứ một “đại gia” nào
muốn đẩy nông dân ra khỏi ruộng vườn của họ để
lấy đất làm dự án, chỉ cần thuyết phục hay mua chuộc
được Bí thư hay Chủ tịch tỉnh thì đều có thể dễ
dàng lấy được sự chấp thuận của Hội đồng nhân
dân.
Nói
ra thực tế này chúng tôi hoàn toàn không có ý coi thường
các vị Bí thư hay Chủ tịch các tỉnh, vì rất nhiều Bí
thư và Chủ tịch tỉnh một lòng vì dân vì nước. Điều
chúng tôi muốn nói là một điều luật như điều luật
trên đang dễ dàng tạo điều kiện cho người xấu làm
việc xấu và rất có thể “chuyển hóa” một người
tốt thành một người xấu, trong khi mục đích tối
thượng của luật pháp là ngăn chặn người xấu không
làm việc xấu. Tình trạng “chạy dự án” rồi sử
dụng lực lượng cưỡng chế của chính quyền để lấy
đất của nông dân mà chúng ta thường nghe nói, phần lớn
được điều luật này tiếp tay, dung túng.
Lẽ
ra, theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, Nhà nước chỉ nên thu hồi đất dành cho các công
trình quốc phòng – an ninh, cho các dự án công cộng và
hoạt động công ích, cho các công trình trọng điểm làm
đầu tàu thúc đẩy phát triển kinh tế với mức đền
bù thỏa đáng cho người dân theo giá thị trường, còn
mọi dự án kinh tế - xã hội của mọi thành phần kinh
tế đều thực hiện theo nguyên tắc của thị trường,
tức là chủ đầu tư muốn có đất để làm dự án thì
phải thỏa thuận với người sử dụng đất để được
chuyển nhượng một cách sòng phẳng. Ai dám bảo người
làm vườn làm ruộng không “vì lợi ích quốc gia, công
cộng”?
Còn
nhớ, trước khi Quốc hội thông qua Luật Đất đai 2013,
đã có một cuộc vận động lấy ý kiến với quy mô
chưa từng thấy với gần 7 triệu ý kiến đóng góp vào
dự Luật. Rất nhiều ý kiến, cả trong dân và tại diễn
đàn Quốc Hội, đã đề nghị thu hẹp phạm vi Nhà nước
thu hồi đất quy định tại điều luật này, nhưng Ban
soạn thảo chỉ tiếp thu một cách hời hợt bằng cách
đảo qua đảo lại chứ nhất định không chịu thu hẹp.
Và điều lạ lùng là cuối năm vừa rồi, Bộ Tài nguyên
và môi trường khi đưa ra thảo luận những đề xuất
tiếp tục sửa đổi Luật Đất đai thì phạm vi Nhà nước
thu hồi đất theo điều 62 này không những không được
đề nghị thu hẹp mà còn đề nghị tiếp tục mở rộng.
Xin
nói thẳng, không chỉ là đơn khiếu kiện chiếm 80%, mà
điều 62 của Luật Đất đai đang vấy máu. Chúng ta đã
nghe nhiều trường hợp người dân không chấp nhận rời
khỏi ruộng vườn đã phản ứng bằng bạo lực với lực
lượng cưỡng chế, máu của dân và máu của đồng bào
làm nhiệm vụ cưỡng chế đều là máu của người vô
tội. Nơi này nơi kia ở nông thôn đang bất ổn về chính
trị, không phải do sự chi phối của các thế lực thù
địch, mà do đất của dân bị Nhà nước thu hồi để
giao cho các “đại gia”, tuy có thể đúng Luật nhưng
trái đạo lý. Những đảng viên Cộng sản hãy nhớ rằng,
Liên minh công nông là nền tảng chính trị của Đảng
không chỉ ở nông thôn. Nền tảng chính trị đó mà bị
phá vỡ thì Đảng không còn đất sống.
H.H.V.
Phụ
lục: Các comment bên dưới bài
báo:
Hồ Quang Huy
05-2-2018
04:59:13
Không
những điều 62 ẩn chứa lợi ích nhóm, gây đổ máu cho
người dân, gây mất trật tự an ninh, ảnh hưởng xấu
đến an ninh quốc gia mà điều 69 cũng gây hậu quả tương
tự. Khoản D điều 69: “d) Trường hợp người có đất
thu hồi không bàn giao đất cho tổ chức làm nhiệm vụ
bồi thường, giải phóng mặt bằng thì Ủy ban nhân dân
cấp xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi
có đất thu hồi và tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường,
giải phóng mặt bằng tổ chức vận động, thuyết phục
để người có đất thu hồi thực hiện. Trường hợp
người có đất thu hồi đã được vận động, thuyết
phục nhưng không chấp hành việc bàn giao đất cho tổ
chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng
thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành quyết
định cưỡng chế thu hồi đất và tổ chức thực hiện
việc cưỡng chế theo quy định tại Điều 71 của Luật
này.” Đáng lẽ ra nếu người dân không chấp hành giao
đất thì họ phải có quyền khởi kiện ra tòa. Tòa mới
có thẩm quyền quyết định việc thu hồi đất có hợp
pháp hay không chứ không phải chính quyền. Khi họ không
giao đất tức là họ cho rằng chính quyền làm chưa đúng,
cũng có nghĩa giữa 2 bên có tranh chấp thì tòa án là bên
thứ 3 có thẩm quyền quyết định ai đúng, ai sai. Điều
69 này đã cho phép chính quyền dùng sức mạnh để giải
quyết tranh chấp là bất chấp công lý, thiếu nhân văn,
nhân đạo.
Nguyen Linh Gia
28-1-2018
08:32:59
Bài
viết này rất hay, nói nên thực trạng của vấn đề nổi
cộm hiện nay, những bất cập của luật đất đai để
đa số các địa phương hiện nay đang lợi dụng câu kết
với doanh nghiệp chiếm đất, phải nói là cướp đất
của nông dân thì đúng hơn. Cứ đà này khoảng mươi năm
nữa khi đó xã hội ta lại ở tình trạng như những năm
trước khi cải cách ruộng đất, sự phân hoá giai cấp
sẽ bộc lộ, những kẻ có tiền nhiều đất và đa số
tầng lớp nông dân lại tay trắng. Và khi đó mâu thuẫn
giai cấp lại gia tăng, xh hội lại bất ổn và không biết
là hạnh phúc ấm no của nhân dân ở đâu và cái vòng
luẩn quẩn của sự rối loạn xã hội thật đau lòng cho
thế hệ mai sau.
Mai Văn Vĩ
27-1-2018
11:19:30
Bài
viết này "chọc đúng tim đen" của nhóm lợi ích
và chính quyền địa phương. Việc trao quá nhiều quyền
lực cho chính quyền bằng luật, nhất là luật đất đai
đã và đang gây ra các đám lửa đây đó trong xã hội.
Rất nhiều đại gia, tập đoàn kinh doanh bất động sản
và các lĩnh vực có liên quan đến thu hồi đất bỗng
chốc trở nên giàu có nứt đố đổ vách là nhờ... cướp
đất của dân với giá rẻ mạt do chính quyền hỗ trợ
bằng quy hoạch. Họ có tên, được Forbes xếp hạng vào
hàng tỷ phú đô la không phải đến từ sáng tạo, từ
công nghệ sản xuất mà từ "cạp đất" mà ăn!
Thặng dư giá trị quá lớn, quá khổng lồ bởi việc làm
mất lòng dân nếu không muốn nói là bất lương này...
dư thừa để mua các quan chức hám lợi. Đất nước
không thể yên bình, xã hội không thể nằm bẹp như một
con giun bị dày xéo mãi như vậy! Nước ta đang tiến sâu,
bước dài trên con đường của nền kinh tế thị trường
thì giai đoạn quá độ với hình thức "quyền sử
dụng đất" đã hoàn thành nhiệm vụ lịch sử của
nó. Hầu hết người dân đều muốn có "quyền sở
hữu đất" như các nước. Dân muốn có nó nhưng
chính quyền lại không muốn là phi lý... khi nói "chính
quyền là của dân, vì dân và do dân mà ra" hoặc lấy
lợi ích của người dân làm trọng chứ không phải
"tiền" hay lợi ích là trên hết. "Dân tộc
độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc" luôn
là tiêu chí cao cả cho bất cứ một thể chế nào. Nó
hoàn toàn đối kháng với những cái bất cập, những ý
định trao cho các quan chức đảng viên, các chính quyền
địa phương cái quyền lấy đi một phần cốt lõi của
khái niệm này! Quốc hội phải là nơi thể hiện ý chí
của toàn dân là đúng đắn, chứ không nên là nơi thể
hiện chỉ riêng cho chính sách của chính phủ. Nếu hai
nơi này là một, luôn nhất trí giống nhau như đúc (!)
thì đất nước ta sẽ đi đâu... về đâu khi trong chính
phủ vẫn còn sót những quan chức cao cấp có tâm tư
giống như các ông đứng trước vành móng ngựa được
cải tiến lại tương tự như cái quầy quán bar vừa qua?
Dân
27-1-2018
08:36:53
Dự
thảo Luật cạnh tranh, lợi ích nhóm có trong QH không, khi
dự thảo lần 3 xóa tính ưu việt của dự thảo lần 1?
Ở lần 1, điều 3 khoản 6: "6. Hành vi cạnh tranh
không lành mạnh là hành vi cạnh tranh của doanh nghiệp
trái với các chuẩn mực thông thường về đạo đức
kinh doanh, gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại
đến quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khác
hoặc người tiêu dùng."; Và điều 35 về các hành vi
cạnh tranh không lành mạnh, khoản 6, có tham chiếu: "6.
Hành vi cạnh tranh không lành mạnh là hành vi cạnh tranh
của doanh nghiệp trái với các chuẩn mực thông thường
về đạo đức kinh doanh, gây thiệt hại hoặc có thể
gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của
doanh nghiệp khác hoặc người tiêu dùng.". Sang dự
thảo lần 3: "6. Hành vi cạnh tranh không lành mạnh là
hành vi của doanh nghiệp trái với nguyên tắc thiện chí,
trung thực, tập quán thương mại và các chuẩn mực khác
trong kinh doanh, gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt
hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp
khác". Và điều 46 "các hành vi cạnh tranh không
lành mạnh" đã loại bỏ luôn, và khoản 6 chỉ ghi:
"6. Các hành vi cạnh tranh không lành mạnh được quy
định tại các Luật khác". Cần loại bỏ lợi ích
nhóm ngay trong QH làm luật. Họ là ai, có quay lại tính ưu
việt không?
Hoàng Huy
26-1-2018
11:37:21
Không
ngờ bây giờ vẫn còn có bài viết như thế này. Quá
đúng. Nhưng liệu có sửa được luật không.
Nguyễn Quốc Hội
26-1-2018
10:10:45
Có
sự hiểu sai nghiêm trọng của người soạn thảo luật
ĐẤT ĐAI về 2 vấn đề lớn: 1- Quyền của cơ quan công
quyền trong việc định đoạt sở hữu đất đai, 2- chủ
quyền và quyền lợi của người dân về đất đai. Hai
vấn đề này không được bàn luận nghiêm túc dựa trên
các quan điểm NHÂN VĂN và BẢN CHẤT KINH TẾ cơ bản của
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI, các quan điểm cơ bản của Đảng CS
về DÂN SINH, DÂN QUYỀN, DÂN CHỦ và vận dụng đúng các
tiêu chí hợp lý của HIẾN PHÁP đã và đang có hiệu lưc
ĐỂ bảo đảm rằng chỉ có một cách hiểu và giải
thích Luật, NÊN người soạn thảo soạn ra Luật với nội
dung không cụ thể, không chính xác, mơ hồ... tạo điều
kiện cho người có quyền thực thi diễn giải tùy tiện
theo lợi ích mà họ có thể có được, đó chính là lỗ
hổng pháp lý để THAM NHŨNG từ gốc, từ cơ sở để đề
ra CHÍNH SÁCH, tao ra tiền đề của cái gọi là ĐÚNG QUY
TRÌNH mà thực chất chỉ để bảo vệ cái sai trong thực
thi đã bị diễn giải chủ quan của kẻ cơ hội , mà
người chịu thiệt luôn là dân.
Đỗ Khuyến
26-1-2018
12:37:30
Bài
viết rất hay, rất đúng và trúng. Qua đây mới thấy
rằng việc lấy ý kiến quần chúng nhân dân trong việc
sửa đổi luật nói chung và luật đất đai nói riêng
cũng chỉ là hình thức. Ban soạn thảo đã bất chấp ý
kiến của đông đảo nhân dân và cả Quốc hội thông
qua cũng làm một cách hời hợt.
Ngô Văn
26-1-2018
11:09:30
Trân
trọng cám ơn tác giả vi nhận định thẳng thắn, xác
đáng trong bài báo. Cắt bỏ quy định vì lợi ích nhóm
này chắc chắn giúp giải tỏa bất công, bất ổn xã
hội.